Pojęcie "retencji jaj" ("zatrzymania jaj") u aksolotli jest błędne.
Twierdzenie, że aksolotle (Ambystoma mexicanum) mogą cierpieć na retencję jaj, jest błędem i stanowi mit szeroko rozpowszechniony w różnych źródłach dotyczących tego gatunku. Zamieszanie wynika z błędnego utożsamiania retencji jaj ze stazą pęcherzykową, czyli patologią dobrze udokumentowaną u płazów, ale zasadniczo różniącą się od retencji jaj obserwowanej u innych grup kręgowców, takich jak gady.
Brak retencji jaj u aksolotli
U większości ogoniastych płazów do powstania zapłodnionego jaja konieczne jest wcześniejsze zapłodnienie. Dochodzi do niego, gdy samica pobiera spermatofor złożony przez samca. Dopiero po zapłodnieniu może powstać jajo w biologicznym znaczeniu tego słowa.
Przed tym etapem samice produkują pęcherzyki jajnikowe zawierające rozwijające się oocyty. W przypadku braku zapłodnienia te pęcherzyki mogą zostać wchłonięte w ramach naturalnego procesu regulacji jajników lub zostać wydalone w postaci niezapłodnionych komórek jajowych, czyli tzw. "białej ikry".
Natomiast w przypadku stazy pęcherzykowej samica gromadzi nadmiar nieowulowanych pęcherzyków jajnikowych. Może to prowadzić do patologii, jeśli warunki środowiskowe są nieodpowiednie. Problem ten jest szczególnie powszechny w hodowli i może być spowodowany przez:
🔸Nieodpowiednią temperaturę,
🔸Infekcje bakteryjne lub grzybicze,
🔸Niewłaściwe warunki utrzymania,
🔸Zaawansowany wiek samicy,
🔸Wrodzone anomalie wpływające na dojrzewanie pęcherzyków jajnikowych.
Retencja jaj: proces specyficzny dla gadów i innych zwierząt jajorodnych z wapiennymi jajami
W przeciwieństwie do płazów, niektóre gatunki gadów (jaszczurki, węże, żółwie) mogą cierpieć na retencję jaj. W takich przypadkach samica nie jest w stanie wydalić jaj, niezależnie od tego, czy zostały zapłodnione. Problem ten dotyczy głównie gatunków składających jaja o wapiennej skorupie lub zmineralizowanej strukturze.
Przyczyny retencji jaj u gadów obejmują:
🔸Niedobór wapnia i witaminy D3, prowadzący do hipokalcemii,
🔸Deformację jaj lub miednicy samicy,
🔸Anomalie mięśniowe uniemożliwiające wydalenie jaj.
Leczenie zazwyczaj obejmuje podanie glukonianu wapnia, oksytocyny oraz witamin w celu pobudzenia składania jaj.
Wnioski:
Retencja jaj nie występuje u aksolotli. Żaden przedstawiciel ogoniastych, w tym gatunki z rodziny Ambystomatidae, a zwłaszcza Ambystoma mexicanum, nie może cierpieć na retencję jaj. Jest to patologia typowa wyłącznie dla jajorodnych kręgowców składających jaja, zarówno zapłodnione, jak i niezapłodnione.
Nieprawidłowe użycie terminu "retencja jaj" u aksolotli powinno zostać zastąpione prawidłową nazwą: staza pęcherzykowa, czyli patologiczne nagromadzenie nieowulowanych pęcherzyków jajnikowych, głównie z powodu nieodpowiednich warunków środowiskowych.